Het gebruik van het begrip "onvoorwaardelijkheid" in de jeugdhulp groeit gestaag. Maar wat houdt dit begrip nu eigenlijk in en is het wel haalbaar? Onvoorwaardelijkheid is cruciaal voor de gezonde ontwikkeling van kinderen. Het gaat om het idee dat er altijd iemand is die je accepteert, waardeert en liefheeft, ongeacht je gedrag, gedachten of gevoelens. Het gaat om het opbouwen van betekenisvolle relaties, waarin de boodschap doorklinkt: "Ik ben hier en ik blijf hier!"

Maar de essentiële vraag is: is het haalbaar of zelfs wenselijk om te streven naar onvoorwaardelijke jeugdhulp? Lopen we het risico dat we een rol spelen die eigenlijk voor anderen is bedoeld? Professionals kunnen weliswaar momenten creëren waarin ze zeggen: "Ik ben hier," maar kunnen ze garanderen "ik blijf hier"? In essentie zijn zij slechts tijdelijk aanwezig in het leven van een kind. En van wie zouden kinderen het liefst onvoorwaardelijke steun ontvangen? Zijn dat niet hun ouders, familieleden en anderen met wie ze een diepe band hebben?

Natuurlijk streven professionals ernaar om kinderen het gevoel te geven dat ze er voor hen zijn en zullen blijven. Er zijn situaties te bedenken waarbij het goed is dat we als jeugdzorgwerker, pleegouder of gezinshuisouder een onvoorwaardelijke relatie aangaan met een kind. Het leven is complex en vol grijstinten; het draait om "en-en", niet om "of-of". Maar hebben we voldoende oog voor de rol van ouders, familie en anderen in de levenslange relatie die ze hebben met hun kind?

Daarnaast lijkt het nastreven van onvoorwaardelijke jeugdhulp prijzenswaardig, maar we moeten realistisch zijn over de complexiteit van dit streven en de beperkingen waarmee het wordt geconfronteerd. Het wordt tijd om te erkennen dat de wens om onvoorwaardelijk te zijn als professional vaak wordt beperkt door voortdurende opschaling van zorg, frequente uithuisplaatsingen, doorplaatsingen en parallelle processen van pedagogische onmacht. Houd daarbij ook rekening met de uitdagingen op de arbeidsmarkt en de verschillende financieringsvraagstukken. Wat blijft er dan nog over van deze onvoorwaardelijke intentie?

Ons standpunt is dat de jeugdhulpsector zich meer moet richten op de ondersteuning van ouders, familieleden en betrokkenen wanneer hun onvoorwaardelijkheid wordt bedreigd door escalerende dynamieken die leiden tot relationele spanningen, polarisatie en onmacht. Wij vinden dat we als ouders, betrokkenen en professionals ons niet alleen moeten focussen op het veranderen van het gedrag van het kind, maar vooral op het versterken van de band tussen de gezinsleden. Wij geloven dat kinderen juist in moeilijke tijden onvoorwaardelijkheid nodig hebben van de mensen van wie ze die het liefst ontvangen. Maar hoe doe je dit en hou je dit vol wanneer gedrag echt ingewikkeld wordt?

Auteur: Pim te Pas